سەرمایێ کەسێ رەوشەنبیر
سەبری سلێڤانەیی
ل سالا 2016 رۆناکبیر وه‌کو که‌سه‌کێ هزرمه‌ند و ئه‌قلمه‌ند دهێته ناسکرن، خوه‌دان زمانه، زمان وه‌کو سیسته‌م نه وه‌کو ئاخاڤتن، کارێکته‌ره‌که ب زانینێ ده‌وله‌مه‌نده و د وی بواری ده که‌دکه‌ره / به‌رهه‌مداره، دکارت ببت زه‌مینه بۆ هنده‌ک ئاڤاهی و قه‌وارێن موکم د ناڤا جڤاکی ده، ب تێز و جیهانبینینا خوه به‌شداری دامه‌زراندنێ ببت و به‌رده‌وام ل بوها و راستییان بگه‌رت و ب مه‌ردینی د دۆرهێلی ده به‌رجه‌سته بکت.
ملله‌تێن پێشکه‌ڤتی و خوه‌دان ئه‌زموون و شارستانی وه‌سان رۆناکبیران ناس دکن. وان ملله‌تان وه‌کو مه پرسگرێک د بوارێ سیسته‌مێ سیاسی، ئازادی، دیمۆکراسی، مافێ مرۆڤ، دادپه‌روه‌ری و گه‌شه‌پێدان، سه‌روه‌ت و سامانێن خوه‌زایی و مرۆڤایه‌تی، وه‌کهه‌ڤی و یه‌کسانی، په‌روه‌رده و فێرکرنێ ده نینن، له‌ورا ژی وه‌زیفه‌تا رۆناکبیرێن وان دێ ژ وه‌زیفه‌تا رۆناکبیرێن مه جودا بت. به‌لێ دگه‌ل هندێ، رۆناکبیر ل کیده‌رێ بت وه‌زیفه‌ته‌کا هزری هه‌یه، ب تایبه‌ت هزرکرن د پرسێن تاک و جڤاکی ده و ل گۆر سیاقێ دیرۆکی یێ جیهانی - پشتی کو بوویه گونده‌کێ بچووک - ئه‌و وه‌زیفه‌ته بوویه یا سه‌ره‌کی و هه‌بوونا هزرێ وه‌کو مه‌نزومه‌یه‌کا رێکخستی که‌فیله کو وێ وه‌زیفه‌تێ ئه‌نجام بدت.
رۆناکبیر گه‌ره‌که ره‌خنه‌گر بت، ره‌خنه وه‌کو فیلۆسۆفی، زمان و ئه‌قل. کاره‌ساته که‌سێ رۆناکبیر زمان، ئالاڤ و سه‌ره‌ده‌رییا نه‌ته‌ندورست ره‌د بکت و د هه‌مان ده‌می ده ئه‌و ب خوه په‌نایێ بۆ وان ببت. سه‌رکارێ وی ره‌خنه یه، ره‌خنه ل کریار و ره‌فتارێن نه‌ساز، به‌لێ ره‌خنه ژی وه‌کو میکانیزم (زمان، مێتۆد و پرۆژه) بۆ به‌رجه‌سته‌کرنا هنده‌ک واته و بوهایان د بوارێ پراکتیکی ده. هه‌گه‌ر ئه‌و هه‌رسێ نه‌بن، دوور نینه رۆناکبیر ببت قه‌ره‌قووز و ده‌ست بهاڤێت سخێف و ترانان، هه‌ڤسه‌نگی و مسداقییه‌تا خوه ژ ده‌ست بدت. ئه‌و جۆره‌کێ هه‌ژاریێ یه، کو مرۆڤ ژ نه‌چاری په‌نایێ بۆ ئالاڤێن ئه‌رزان دبت، چو مفایی ناگه‌هینت خوه و په‌یام و لایه‌نێ ئاراسته‌کری. هینگێ، ئه‌و نه ب تنێ ده‌ربرینێ ژ هه‌ژاریا خوه دکت، به‌لکو هه‌ولدانه بۆ به‌رهاڤێتنا هنده‌ک ئینسیاتیڤان دبوارێ چاکسازیێ ده کو ئیرۆ ژ هه‌ر ده‌مه‌ک دی پتر مه پێویستی پێ هه‌یه.
نه ئکسپلۆرا چه‌مکێن ژیانا جڤاکی / سیاسی د ئه‌ڤرۆیا مه ده، دسه‌لمینت کو رۆناکبیران نه‌شیاینه هزرێن خوه ئکسپلۆر بکن، ئه‌ڤ چه‌نده زیق و به‌رچاڤه، به‌لێ نیڤ - رۆناکبیران یان که‌سێن کو پریتانسیۆنێ ب رۆناکبیریێ دکن، وێ چه‌ندێ مانده‌لا دکن و ب به‌هانه‌یا پارازتنا سه‌رخوه‌بوونا خوه یا که‌سایه‌تی، گه‌هانه رادێ دیفۆرمێ (مه‌سخێ)، کو ژ بلی ره‌دکرن و کانسلکرنێ چو دی نزانن، ئێدی چو په‌یوه‌ندی ب پرس و پرسگرێکێن گه‌ل و وه‌لاتی ڤه نه‌ماینه. کێماسی د هه‌ر بوار و بیاڤه‌کێ ده دبێژته مه کو رۆناکبیران تێرا خوه خه‌مساری و درێغێ کرییه.
وه‌ختی کو قه‌یران ببن تایتلێ سه‌رده‌می، دۆزا گه‌ل و وه‌لاتی هلاویستی بت، بوون و چاره‌نڤیس به‌رزیان و به‌رگه‌ڤ بیت، بێهووده یه رۆناکبیر به‌یره‌قا سه‌رخوه‌بوونا خوه هلبدت، به‌لکو ئه‌و ئالایا سپی یه د ده‌ست ده، خوه‌راده‌ستی یه بۆ وێ دیفۆرمێ، ره‌ڤینه ژ به‌رپرسیارییا خوه یا دیرۆکی و ئه‌خلاقی ل هه‌مبه‌ر وان پرسێن هلاویستی و وێ بوونێ و وی چاره‌نڤیسی، ئه‌و دبێژیته خه‌لکه‌کێ ئه‌ز سه‌ربخوه مه، یا یاراست دبت ئه‌و نه‌ئه‌ندام بت، به‌لێ نه‌ئه‌ندامی ژ سه‌رخوه‌بوونێ جودا یه.
دیاره مه کوردان پرسگرێک د بوارێ تێرمێنۆلۆژی ده هه‌یه، ئه‌م ژی وه‌کو ملله‌تێ عه‌ره‌ب د وی بواری ده خه‌مسارن، ل جهێ خوه‌ماندیکرنێ و ئانالیزا تێگه‌هان و گه‌ریان ل ره‌هه‌ند و واته‌یان، ئه‌م مێهڤانکییا خوه ڤه‌ددن و په‌نایێ بۆ هنده‌ک به‌هانه‌یان (هه‌ڤواته‌بوون وه‌کو نموونه) دبن و وه‌سان، سه‌رێ وه‌رگری تێک ددن.
که‌س نکارت مافێ ره‌خنێ ژ رۆناکبیری بستینت هه‌گه‌ر ب راستی رۆناکبیر بت، به‌لێ ماده‌م کو وی که‌سی پشتا خوه دا هزر و ره‌خنێ و به‌رێ خوه دا سخێف و ترانان، هینگێ ئه‌و ب خوه دبێژت مه ئه‌ز نه‌رۆناکبیرم، به‌لکو قه‌ره‌قووزم یان هه‌ر بوونه‌وه‌ره‌ک دی کو په‌یوه‌ندی ب رۆناکبیریێ ڤه نینه، مه‌زاجێ خوه یێ تێکدایی دبێژم، هه‌ستێن خوه یێن سار و گه‌رم ده‌ردبرم، پراکتیزا مافێ ئاخاڤتنی وه‌کو بوونه‌وه‌ره‌کێ خوه‌زایی دکم، ده‌ربرینێ ژ هه‌سره‌ت و گرێکێن ده‌روونا خوه دکم چونکی هزر و پرۆژه نینن، هه‌روه‌سان چونکو من نه‌شیایه ببم هێز و ئالتارناتیڤ، زێده‌باری هندێ چونکو ئه‌ز نه د چو حه‌ساباتان ده مه!
ئه‌ز پشتراستم کو هه‌گه‌ر ئالاڤ و فاکته‌رێن زاتی ل نک رۆناکبیری بهێز بن، ئه‌و دکارت ب زمانه‌ک دی (زمانێ کو گه‌ره‌که لائیقی رۆناکبیریێ بت) ره‌خنێ ئاراسته بکت دا کو نوورها هزرێن خوه وه‌کو ته‌یۆری به‌شداری چاره‌سه‌رییێن پراکتیکی ببت، واته ئیحتیکامێ بۆ ئه‌قلی و په‌یامه‌کا سه‌رده‌مانه، نه‌کو بۆ هه‌ست و ئینفیعالاتان، ببت. لێ، دیاره د غیابا پرۆژێن رۆناکبیری و داهینانا هزری و مه‌عریفی ده، هه‌ست و هنده‌ک زمانێن دی سه‌رهلددن و ئه‌و نکارن خزمه‌تێ بکن.
د ڤێ ئیستگه‌ها دیرۆکی و هه‌ستدار ده، مه پێدڤی ب هزرێ و زانینێ هه‌یه، کو خزمه‌تا گه‌ل و وه‌لاتی بکن و هه‌موو ته‌خ و چینێن جڤاکێ خوه تێبگه‌هینن کو مه پێویستی ب هه‌ڤدوو هه‌یه و ئه‌ڤه که‌د و ئینسیاتیڤه‌ک پاک و خورت دخوازت.
هنده‌ک جاران راستی نه پاک و زه‌لاله، هه‌روه‌سان نه شێرینه ژی، به‌لکو ته‌ڤنه و ژ کۆمه‌کا پارادۆکس و گومانان پێک دهێت. کوردستان ب گشتی تووشی وێ راستییا دوماهیکێ بوویه و ئه‌م هه‌می به‌رپرسیارن. پرسگرێک مه‌زنه، ژ هندێ مه‌زنتره کو که‌س یان لایه‌نه‌ک ب تنێ ته‌حه‌مولا وێ بکت.